تنگستن (به انگلیسی: Tungsten) یا وُلفرام عنصری شیمیایی با نماد شیمیایی W و عدد اتمی ۷۴ است. این عنصر فلزی کمیاب و گران بهاست و در طبیعت تقریباً به صورت خالص یافت نمی‌شود. سنگ‌های معدنی اصلی حاوی تنگستن، سنگ‌های ولفرامیت و شئلیت هستند.
تنگستن با دمای ذوب ۳۴۲۲ درجه سلسیوس بالاترین دمای ذوب را در بین تمام عناصر شناخته شده دارد. همچنین این عنصر بالاترین دمای جوش عناصر را با دمای ۵۵۵۵ درجه سلسیوس به خود اختصاص داده‌است. چگالی آن ۱۹٫۳۰ برابر چگالی آب، در حدود ۱٫۷ برابر چگالی سرب و نزدیک به چگالی اورانیوم و طلا است.
تنگستن پلی کریستالی ماده‌ای ذاتاً سخت و شکننده بوده و این خاصیت کار با آن را دشوار می‌کند، اما تنگستن تک کریستالی خالص شکل پذیرتر است و حتی می‌توان آن را با تیغ اره فولادی برش داد. آلیاژهای مختلف این عنصر کاربردهای فراوانی دارند، از جمله در ساخت رشته‌های لامپ‌های رشته‌ای، لامپ‌های اشعه ایکس، الکترودهای مورد استفاده در جوشکاری تیگ، ساخت ابرآلیاژها، و ساخت حفاظ‌های تشعشع. سختی و چگالی بالای تنگستن باعث شده که این ماده کاربردهای نظامی نیز داشته باشد، برای مثال در ساخت خمپاره‌های نفوذکننده. از ترکیبات تنگستن اغلب به عنوان کاتالیزور صنعتی نیز استفاده می‌شود.
تنگستن تنها عنصری از فلزات واسطه است که وجود آن در زیست مولکول‌ها شناخته شده‌است، و در برخی از باکتری‌ها و آرکئاها یافت شده‌است. با این حال، این عنصر با متابولیسم مولیبدن و مس تداخل داشته و برای اشکال آشناتر از حیوانات تا حدی سمی است.
تاریخچه
در سال ۱۷۸۱ کارل ویلهلم شیله (Carl Wilhelm Scheele)یک اسید جدید به نام تنگستیک اسید را کشف کرد که از شیلیته حاصل می‌شد. شیله و توربرن برگمن معتقد بودند با کاهش این اسید می‌توان فلز جدیدی بدست آورد. در سال ۱۷۸۳ خوزه و فاستو اسیدی را یافتند که از ولفرامیت به دست می‌آمد و بسیار شبیه به تنگستیک اسید بود. در اواخر آن سال این دو برادر توانستند با کاهش این اسید همراه زغال تنگستن را جداسازی کنند و نام خود را به عنوان کاشف این عنصر ثبت کنند.
ویژگی‌ها
خواص فیزیکی
تنگستن در حالت خام و غیر خالص، یک فلز سخت خاکستری و فولادی رنگ است که ترد بوده و کار کردن بر روی آن دشوار است. اگر این فلز به قدر کافی خالص سازی شود، سختی خود را حفظ کرده، (سختی آن چندین برابر فولاد است) و شکل پذیرتر می‌شود به گونه ای که می‌توان بر روی آن به راحتی کار کرد. این تنگستن را می‌توان با فورجینگ، کشش، و اکسترود شکل داد . اما بیشتر توسط فرایند تف جوشی به قطعات تنگستنی شکل داده می‌شود.تنگستن در دو ساختار بلوری عمده وجود دارد: α و β. شکل α ساختار مکعب مربعی مرکز پر داشته و پایدارتر است. فاز β ساختار A15 cubic داشته و شبه پایدار است.
خواص شیمیایی
این عنصر در برابر اکسایش، اسید و باز از خود مقاومت نشان می‌دهد. معمولی‌ترین حالت اکسیداسیون تنگستن +۶ است، اما کلیه حالات اکسیداسیون از -۲ تا +۶ از خود نشان می‌دهد. تنگستن معمولاً با اکسیژن ترکیب می شود . تری‌اکسید تنگستن زرد رنگ (WO۳) را تشکیل می‌دهد . که در محلول قلیایی آبی حل شده و به فرم یونهای تنگستن، (WO۲۴-) در می‌آید.
با اسیدی شدن بیشتر آنیون بسیار قابل حل metatungstate، تولید می‌شود (H۲W۱۲O۴۲۶-)که پس از هر موازنه بدست می‌آید.با اسیدی شدن بیشتر آنیون بسیار قابل حل metatungstate، تولید می‌شود که پس از هر موازنه بدست می‌آید . یون metatungstate یک خوشه متقارن از دوازده تنگستن اکسیژن اکتاهدرا ست که آنیونKeggin نامیده می‌شود.
آنیونها polyoxometalate دیگری به عنوان گونه‌های با ثبات وجود دارد. گنجاندن اتم متفاوتی مثل فسفر به جای دو اتم هیدروژن مرکزی در metatungstate تولید طیف گسترده‌ای از اسیدهای heteropoly مانند اسید phosphotungstic می‌سازد (H۳PW۱۲O۴۰). تری‌اکسید تنگستن می‌تواند ترکیبات معینی را با فلزات قلیایی تشکیل دهد؛ که به برنز معروف هستند، به عنوان مثال سدیم تنگستن برنز.
کاربردها
تقریباً نیمی از این عنصر استخراجی در دنیا برای تولید کاربید تنگستن، ماده ای بسیار سخت ، استفاده می‌شود. باقی آن نیز در تولید آلیاژها و فولادها استفاده می‌شود. کمتر از ۱۰٪ از آن نیز در تولید ترکیبات شیمیایی استفاده می‌شود. از آنجایی که دمای گذار ترد-شکل‌پذیر تنگستن بسیار بالاست . معمولاً محصولات تولیدی از آن توسط فرایندهایی از قبیل متالورژی پودر، تف جوشی جرقه پلاسما، انباشت بخار شیمیایی، پرس ایزواستاتیک گرم، و روش‌های ترموپلاستیک ساخته می‌شود. یک روش قابل انعطاف بیشتر ذوب لیزری انتخابی (SLM) است . نوعی چاپ سه بعدی و امکان ایجاد اشکال پیچیده سه بعدی را فراهم می‌کند.
مواد سخت
این عنصر به‌طور عمده در تولید مواد سخت بر پایه کاربید تنگستن استفاده می‌شود. کاربید تنگستن یکی از سخت‌ترین کاربیدها با نقطه ذوب ۳۷۷۰ درجه سلسیوس است. کاربید تنگستن با ترکیب WC، رسانای الکتریکی خوبی است، اما رسانایی الکتریکی W۲C کمتر است.
حدود ۶۰ درصد مصرف تنگستن به صورت WC در حال حاضر برای ساخت مواد ساینده مقاوم در برابر سایش، و ابزارهای برشی «کاربیدی» شامل: چاقو، مته، اره گرد بر، قالب‌های مسلح کردن دوباره تفنگ، و ابزارهای برشی تراشکاری و فرزکاری استفاده می‌شود.ابزارهای «کاربیدی» در اصل کامپوزیتهای فلز-سرامیک هستند، که عمدتاً در آن از کبالت به عنوان بایندر یا نگهدارنده ذرات تنگستن در کنار هم استفاده می‌شود.
آلیاژها
ازاستحکام و چگالی این عنصر در ساخت آلیاژهای فلزی سنگین استفاده شده‌است. یک مثال خوب فولادهای تندبر هستند که حاوی حدود ۱۸٪ تنگستن است. با توجه به نقطه ذوب بالای تنگستن ماده خوبی برای کاربرد درمانند نازل موشک، به عنوان مثال در پولاریس 27-UGM، زیردریایی با موشک بالستیک میباشد. ابر آلیاژهایی که دارای تنگستن هستند، مانند Hastelloy و Stellite، در پره‌های توربین، قطعات مقاوم در برابر سایش و پوشش فلزات استفاده می‌شود.
جنگ‌افزار
آلیاژ تنگستن، معمولابا نیکل و آهن یا کبالت به شکل آلیاژهای سنگین است . درگلوله‌های انرژی جنبشی به عنوان یک جایگزین برای اورانیوم ضعیف شده استفاده می‌شود . در برنامه‌هایی که کاربرد رادیواکتیویته مشکل زاست استفاده می‌شود. یا در مواردی که خواص آتشزایی اورانیوم مورد نیاز نمی‌باشد (به عنوان مثال، در گلوله‌های سلاح‌های معمولی کوچک که به منظور نفوذ به زره بدن طراحی شده‌اند).
به‌طور مشابه، آلیاژهای تنگستن در گلوله‌های توپ، نارنجک و موشک، و نیز برای ساخت گلوله‌های انفجاری (افشان) فراصوت بکار می‌رود. از آن به عنوان پودر متراکم، برای کاهش خسارات جانبی و در همان حال افزایش کشندگی انفجار در محدوده یک شعاع کوچک، استفاده می‌شود.
الکترونیک
یک لامپ الکترونیکی باز شده‌است و باعث خروج گاز ساکن درون لامپ گردیده‌است. پس از آن هنگامی که لامپ روشن گردد رشته تنگستن شروع به سوختن و شعله‌ای از آتش را حاصل می‌کند. این تشکیل آتش به خاطر نفوذ اکسیژن به درون لامپ میباشد.
با توجه به خواص رسانایی و بی‌اثری شیمیایی نسبی، از تنگستن در الکترودها نیز استفاده می‌شود، و در نوکهای انتشاردهنده (امیتر) در ابزارهای پرتو الکترونی، مانند میکروسکوپ الکترونی بکار می‌رود. در الکترونیک، تنگستن را به عنوان ماده اتصال درتراشه ها (IC)، بین سیلیکون دی‌اکسید دی الکتریک مواد و ترانزیستور بکار می‌برند. در لایه‌های نازک فلزی که جایگزین سیم کشی بکار رفته در الکترونیک معمولی شده، یک پوشش از تنگستن (یا مولیبدن) بر روی سیلیکون استفاده می‌شود.
ساختار الکترونیکی تنگستن آن را به یکی از مواد اصلی برای اهداف اشعه X تبدیل کرده‌است، از دیگر کاربردهای آن محافظت در برابر پرتوهای با انرژی بالا (مانند صنعت پرتو درمانی برای محافظ نمونه رادیواکتیو FDG) است. پودر تنگستن به عنوان مواد پرکننده در کامپوزیتهای پلاستیکی، که به عنوان یک جایگزین غیر سمی سرب در گلوله، ساچمه، و سپر تابشی بکار می‌رود. چون انبساط حرارتی این عنصر شبیه شیشه بوروسیلیکات است، از آن در ساخت عایق‌های شیشه به فلز استفاده می‌شود.
گروه صنعتی فولاد کاران
گروه صنعتی فولاد کاران از سال ۱۳۷۰فعالیت خود را در زمینه‌ی تولید و تامین مقاطع مختلف فولادی و آهن, از قبیل میلگردهای فولادی و آلیاژی , میلگردهای ساختمانی, انواع مقاطع ترانسمیسیون , ورق‌های آلیاژی , ورق‌های روغنی و سیاه و گالوانیزه‌ی هفت الماس ,آغاز نموده است . تلاش مجموعه فولادکاران در این مدت در جهت رضایتمندی و تامین دقیق سفارشات معطوف بوده است.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
اینستاگرام : https://www.instagram.com/folad_karan_tehran
فیسبوک: https://www.facebook.com/jamal.fazli.948
لینکدین: https://www.linkedin.com/in/jamal-fazli-65890a1b6
پینترست: https://nl.pinterest.com/fuladk
