آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ لوله و رده لوله چیست ؟ رده بندی لوله مطابق با قطر اسمی انجام می‌گیرد. در انتقال سیالاتی چون آب ، نفت ، گاز ، مواد آشامیدنی و … از لوله‌ها در سایزها و انواع مختلف استفاده می‌شود. صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، نیروگاه‌ها، آب‌و‌فاضلاب، مواد غذایی، مواد شیمیایی، داروسازی، ساختمان‌سازی و … همگی مشتریان دائم لوله هستند. در این صنایع برای انتقال مایعات و گازها از مکان تولیدی به مکان مصرف یا اشخاص از لوله استفاده می‌کنند.
این مقطع با رده لوله مختلف، غالبا از فولاد ساختته و مصرف می‌شود. لوله‌ها از نظر روش تولید، جنس آلیاژ مورد استفاده، سایزبندی، وزن و استاندارد تولید بسیار متنوع هستند. این تنوع موجب شده مصارف گسترده‌ای از لوله را ببینیم. از طرفی قیمت لوله بسته به این عوامل تغییر می‌کند. لوله یا pipe را می‌توان زیرگروه تیوب‌ها دانست که یادآور مقطعی طویل و توخالی با سطح مقطع دایره‌ای شکل میباشد. این مقطع طویل دارای دو روش تولید هستند. بنا به ماده خام اولیه در فرآیند تولید لوله و مورد استفاده از آن‌ها به‌عنوان محصول نهایی قابل بیان است.
در گروه لوله‌ها، در یک دسته‌بندی کلی، به فولادی و استیل قابل تقسیم است. که مصارف نوع استیل خاص‌تر میباشد و خواص متفاوت‌تر و قیمت لوله بالاتری نیز نسبت به سایر انواع فولادی دارد. کشورهای مختلفی، در تولید لوله‌ها استانداردهایی ارائه نموده‌اند که ایران، آمریکا، انگلیس و … از جمله کشورهای یادشده‌اند. استانداردهای تولید و مصرف رایج خارجی در ایران، استاندارد تولید لوله آمریکایی است. این استانداردها به روشنی در مورد ابعاد لوله، جنس آلیاژ و حتی مصرف انواع لوله را مشخص می‌کنند. در مورد انواع لوله‌ها، تولید کنندگان داخلی پاسخگو نیاز صنایع مصرف‌کننده ها هستند.
آشنایی با انواع لوله فولادی
لوله یا pipe از مقاطع طویل بسیار پرمصرف است. این مقاطع در انتقال سیالات نقش بسیار مهمی دارند. در صنایع مختلف با مصرف لوله به صورت زیر مواجه هستیم:
- مصارف لوله‌کشی آب و فاضلاب (plumbing)
- ساختمان و تاسیسات (piping)
- صنایع نفت و گاز و پالایشگاهی (pipeline)
بسته به روش تولید و جنس ماده اولیه در تولید لوله، قیمت لوله و نوع آن تغییر می‌کند. لوله درزدار یا درز جوش، لوله بدون درز یا مانیسمان و لوله استیل از گروه‌بندی‌ها مختلف لوله هستند. لوله‌ها در طول‌های ۶ و ۱۲ متر تولید می‌شوند که طول شاخه ۱۲ متر متداول‌تر است. بسیار بدیهی است که قیمت لوله در طول‌های مختلف، متفاوت باشد.
آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ لوله درزدار یا درز جوش
لوله درز جوش در لاتین با نام welded شناخته می‌شود. وجود خط جوشکاری روی مقطع، علت این نامگذاری است. ورق فولادی یا استیل به عنوان ماده خام اولیه وارد پروسه تولید لوله درز مستقیم می‌شود. فرآیند رول‌فرمینگ ورق و در نهایت جوشکاری با روش‌های مختلفی چون جوشکاری القایی، زیرپودری و مقاومتی، تکمیل‌کننده آن هستند.
لوله درزدار دو نوع درز مستقیم و اسپیرال تولید و مصرف می‌شوند. لوله‌های درز مستقیم دارای خط جوشی مستقیم با محوریت مرکز لوله و در راستای طول آن هستند. در مورد نوع اسپیرال، خط جوش به شکل مارپیچ یا حلزونی میباشد.
وجه تمایز لوله درز مستقیم با نام لاتین Electric Fusion Welding steel pipe با نوع اسپیرال (spiral) در خواص مکانیکی و ابعاد آن‌ها است. نوع اسپیرال تا قطرهای داخلی خیلی بزرگ حدود ۱۲۰ اینچ نیز تولید می‌شود و محدودیت ابعاد درز مستقیم را ندارد. لوله‌های درزدار در انواع درز مستقیم، گازی API، اسپیرال، داربستی و اتصالات، مبلی، جدار چاه و گالوانیزه به بازار عرضه می‌گردند.
درز مستقیم
لوله درز مستقیم، در رنج سایز ۲۰-۱/۲ و ضخامت ۷-۲ میلی‌متر در بازار موجود است. نوع و ضخامت ورق اولیه، روش و کیفیت جوشکاری بر قیمت لوله تاثیرگذار میباشد. همچنین قیمت لوله از استاندارد تولید لوله، برند و کارخانه تولیدکننده تاثیر می‌پذیرد.
گازی API
محصولات تولیدشده با استاندارد آمریکایی API و با کاربرد در صنایع نفت و گاز است. طبق این استاندارد، هر دو نوع لوله درزدار و بدون درز تولید می‌شود. در بازار داخلی از نوع بدون درز آن با نام لوله گازی توکار یاد می‌شود. نوع درزدار آن نیز با نام لوله گازی API متداول است. در جوشکاری این لوله و پس از فرمینگ ورق، از روش مقاومتی استفاده می‌شود.
دو استاندارد در مورد این مقاطع فولادی وجود دارد یکی PSL1 و دیگری PSL2 است. این تقسیم‌بندی به تعیین سطح مشخصات محصول کمک می‌کند. در مواردی که نیاز به استحکام کششی، تنش تسلیم و چقرمگی بالاتری هست از گرید PSL2 استفاده می‌شود. تولید لوله در گرید PSL2 با قطر ۵/۴ اینچ و بالاتر از آن انجام می‌گیرد. حال آن که در مورد PSL1 این گونه نیست. قیمت لوله گازی بسته به گرید آن تغییر می‌کند.
گریدهای آلیاژی لوله API 5L PSL1 عبارتند از:
- A
- B
- A25
- A25P
- X42
- X46
- X52
- X56
- X60
- X65
- X70
و گریدهای آلیاژی لوله API 5L PSL2 عبارتند از:
- BM
- X42M
- X46M
- X52M
- X60M
- X65M
- X70M
- X80M
- X90M
- X100M
اسپیرال
نوع درز جوش در این نوع لوله علت نامگذاری آن است. از ورق با خواص مکانیکی و شیمیایی به‌خصوصی در تولید این نوع از مقطع فولادی نام برده استفاده می‌شود. چینش خاصی از غلطک‌ها در مرحله رول فرمینگ ورق به تولید این نوع لوله منجر می‌شود. سایزهای این محصول از ۱۶ تا ۱۲۰ اینچ است. توجه کنید که قیمت لوله با تغییر سایز، متغیر است.
درز جوش با کیفیت یکی از مشخصه‌های این لوله است که روی آن تاکید می‌شود و با تست التراسونیک سنجیده می‌شود. وجود هرگونه آخال، مک و یا حفره به تضعیف خواص لوله و کاهش مقاومت آن به خوردگی می‌انجامد. کاربرد لوله اسپیرال خاص و نیاز به انتقال سیالات با فشار بالا، توجه به این مساله را لازم و ضروری می‌کند. دیگر تست‌های کیفیت سنجی که روی لوله اسپیرال انجام می‌گیرد، تست‌های غیر مخرب است. آزمون‌های غیرمخرب در غالب آزمون‌های خوردگی، تست کشش، چقرمگی شکست و … نیز روی این نوع لوله درزدار هستند. بدیهی است که این آزمون‌ها بر قیمت لوله و کیفیت آن تاثیر دارد.
برای بهبود خواص و به خصوص مقاومت به خوردگی در این نوع لوله‌ها از انواع پوشش‌دهی سطح خارجی و داخلی استفاده می‌شود. مواد پلیمری متنوعی به محافظت از خوردگی و تسهیل سیلان مایع در لوله اسپیرال کمک می‌کنند. قیمت لوله اسپیرال، پس از پوشش‌دهی بیشتر می‌شود.
داربستی و اتصالات
سازه‌های داربستی و پروژه‌های عمرانی هرروزه حجم بالایی از این نوع اتصالات را بکار می‌برند. لوله داربستی که در لاتین Scaffolding pipe نام دارد از ورق سیاه به عنوان ماده اولیه در تولید بهره می‌برد. داربست‌زنی در بین مهندسان و مجریان سازه، اسکافلدبندی، مصطلح است. اتصالات در این نوع مقاطع با پیچ و مهره و موقتی است و امکان استفاده چندین و چندباره را فراهم می‌نماید.
طول لوله داربستی عموما ۶ متر است. سایز متداول مورد استفاده آن که همان قطرخارجی است،۲/۱۱ اینچ یا معادل ۵ سانتی‌متر میباشد. در بازار این نوع مقطع با نام لوله ۵ نیز شناخته می‌شود. سه رده ضخامتی در مورد این لوله وجود دارد که برابر ۲، ۲/۵ و ۳ سانتی‌متر است. به ترتیب عناوین لوله ۵ سبک، معمولی و سنگین را دارد.
مبلی
لوله مبلی با نام‌های لوله سبک یا روغنی نیز شناخته می‌شود. ورق سیاه و روغنی در سه گرید ST12، ST14 و ST37 به عنوان ماده اولبه لوله کاربرد دارد. سبک‌بودن این لوله کاربردهای منحصر بفردی چون صنایع خودروسازی، دوچرخه‌سازی، مبلمان‌سازی و… را موجب شده است. وجود دقت بالا در قطر و ضخامت، جوش‌پذیری مطلوب، کیفیت سطح مناسب، امکان کشش سرد از مزایای لوله مبلی میباشد. این مزایا قیمت لوله مبلی را جذاب می‌کند.
لوله سبک تولیدی از گریدهای ST12 و ST14 از نوع ورق روغنی بوده و این سطح براق را منجر می‌شود. حال آنکه ورق سیاه یا گرید ST37 نیز از سایر تولیدات لوله سبک است. لوله مبلی برحسب وزن و با واحد کیلوگرم، معامله می‌شود. اگرچه در این مقیاس نسبت به اکثر انواع دیگر این مقاطع گران‌تر است اما سبک بودن آن، قیمت شاخه‌اش را نسبت به سایر لوله‌ها کم و توجیه‌پذیر می‌کند.
جدار چاه
لوله جدار چاه با وجود شیارهای سطحی‌اش، در دیواره‌های چاه‌ها بکار می‌رود. با توجه به جنس خاک و عمق چاه، انتظار می‌رود دیواره چاه استحکام مطلوبی داشته باشد. ورق سیاه ماده اولیه در تولید این نوع از مقطع گفته شده در بالا میباشد. تعبیه شیارهای سطحی روی لوله به نحوی است که با شن یا ماسه، مسیر عبورسیالات انسداد پیدا نکند. در مصارف خاص مثل صنایع نفت و گاز از انواع آن و با بهره‌گیری از قابلیت تفکیک سیالات مختلف استفاده می‌شود. در مصارف خاص‌تر، جنس این لوله‌ها از ورق گالوانیزه و یا استیل نیز هست.
دسته نوع جدار چاه اسکرین یا غربال و نوع جدار چاه فرزی یا هوا برش دو نوع کلی این لوله هستند. نوع اسکرین دارای استحکام بالاتری نسبت به دستی است اما بکارگیری نوع دستی در ایران متداول‌تر است. لوله جدار چاه اسکرین، دارای شیارهای وی‌شکل روی سطح خود و چگالی فضای خالی در حدود ۳۷ درصد میباشد. حال آنکه شیارهای سطح نوع دستی عمودی هستند. این شیارها با دستگاه فرز ایجاد شده‌اند که چگالی فضای خالی معادل ۲/۵ درصد ایجاد می‌کند.
گالوانیزه
فرآیند گالوانیزه ورق یا لوله، به بهبود خواص خوردگی آن در سطح داخلی و خارجی آن کمک می‌کند. گالوانیزه نمودن همان پوشش‌دهی با فلز روی است و وجه تمایز لوله درز مستقیم و گالوانیزه در دو مساله است. یکی سطح درز مستقیم تیره و گالوانیزه روشن میباشد. دیگری تفاوت در خواص خوردگی است که نوع درز مستقیم را مناسب انتقال نفت و گاز و گالوانیزه را برای انتقال آب مناسب می‌سازد. لوله گالوانیزه به علت دارا بودن مقاومت خوردگی مناسب، برای استفاده در محیط‌های مرطوب و خورنده، چون گلخانه‌ها، مناسب است. قیمت لوله گالوانیزه باتوجه به روشی که برای گالوانیزه کردن استفاده می‌کنند، کیفیت و ضخامت پوشش، تفاوت دارد.
آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ لوله بدون درز
شمش مدور فولادی، ماده خام اولیه برای تولید لوله بدون درز یا با نام لاتین seamless میباشد. البته از نورد بیلت و بلوم هم می‌توان به شمش فولادی استوانه‌ای برای تولید آن رسید. نبود خط جوش در سطح لوله باعث فراهم آوردن شرایط بکارگیری این مقطع در انتقال سیالات پرفشار گردیده است. صنایع نفت و گاز، عمده مصرف‌کنندگان این نوع لوله هستند. مانیسمان و گوشتدار، دو زیر گروه کلی لوله‌های بدون درز هستند.
لوله مانیسمان حاصل ابداع مهندسی آلمانی با همین نام است که تحولی در صنعت و مهندسی پدید آورد. لوله‌های مانیسمان بر حسب قطر داخلی و خارجی، رده‌بندی می‌شوند. در سایزبندی این نوع لوله از لفظ اسکجول استفاده می‌کنیم. این عدد معادل نسبت تقسیم هزار برابر فشار طراحی لوله بر تنش تسلیم آلیاژی آن مدنظر است.
به این ترتیب به کمک این فرمول این مقطع به رده های اصلی زیر تقسیم می‌شود:
- رده ۱۰
- رده ۲۰
- رده ۳۰
- رده ۴۰
- رده ۶۰
- رده ۸۰
- رده ۱۲۰
- رده ۱۶۰
همچنین انواع لوله بدون درز در ۳ نوع STD که بیانگر نوع بدون درز استاندارد است. نوع XS یا سنگین و XXS که نوع فوق سنگین است براساس وزن نیز دسته‌بندی می‌شوند. این رده‌بندی بیان می‌کند که در قطر خارجی ثابت با افزایش رده لوله ضخامت لوله افزایش پیدا می کند. لوله بدون درز در بازار داخلی با دو مولفه قطر خارجی و ضخامت به طور معمول معرفی می شود. طول شاخه‌ها در لوله مانیسمان، معادل ۶ و ۱۲ متر است.
گوشتدار
لوله‌های گوشتدار، مقاطعی طویل و طولانی با جداره ضخیم هستند. ضخامت‌های زیاد و متنوع این نوع لوله، آن را در مصارف فشار بالا و نیازمند مقاومت به خوردگی مناسب می‌سازد. ضخامت بالا لوله گوشتدار مانع خمکاری ورق و جوشکاری آن در تولیدش می‌شود. پس از همان روش مشابه مانیسمان در تولید استفاده می‌شود. حین فرآیند تولید مقطع گوشدار، به طور پیوسته بار کششی به ماده خام اولیه وارد می‌شود. این حرکت مانع اعوجاج و خمیدگی محصول نهایی می‌گردد. در تمامی مراحل تولید به ضخامت گوشت لوله توجه می‌شود. چرا که دقت ابعادی در آن مستقیما بر وزن و به دنبال آن قیمت لوله اثرگذار است.
صنایع نفت و گاز، جک‌های صنعتی، لوله‌های فشار، سیستم هیدرولیک و سیستم پنوماتیک، همگی از لوله گوشتدار بهره می‌برند. از آن‌جایی که معاملات در این نوع لوله برحسب وزن آن انجام می‌گیرد. در زیر رابطه محاسبه وزن را آورده‌ایم. وزن، قطر بیرونی، قطر درونی و طول لوله به ترتیب برحسب کیلوگرم، میلی‌متر، میلی‌متر و متر هستند.
وزن لوله= (قطر داخلی-قطر خارجی) * طول * ۳/۱۴* ۰/۰۰۷۸۵
لوله استیل
لوله استیل یا نام لاتین stainless steel از جمله آلیاژهای فولاد با وجود دو عنصر کروم و نیکل است. بهره‌گیری از این عناصر باعث بروز خواض ضد خوردگی و اکسیداسیون در این نوع مقطع شده‌است. روش تولید این نوع لوله پیچیده‌تر از انواع تولید شده با فولاد ساده کربنی میباشد. محصول لوله استیل در انواع درزدار و بدون درز تولید می‌گردد. لوله استیل صنعتی، صنایع غذایی و دکوراتیو کلیه دسته‌بندی‌های استیل این مقطع هستند.
لوله استیل صنعتی عموما بدون درز تولید می‌شود و از دو گرید ۳۰۴ و ۳۰۶ استیل زنگ‌نزن بهره می‌برد. هر دو گرید عناصر مهم و تعیین‌کننده کروم و نیکل را برای ایجاد خواص ضد خوردگی دارند. اما گرید ۳۱۶ مقادیری از کروم را نیز داراست. این مساله به بهبود مقاومت در محیط‌های نمک‌دار چون آب دریا، کمک می‌کند. هر دو گرید دارای نوع کم کربن نیز هستند که با نمادهای ۳۰۴L و ۳۱۶L شناخته می‌شوند. کربن کمتر معادل خواص جوشکاری بهتر برای این نوع لوله‌ها است. پرکاربردترین رده‌‌های لوله استیل صنعتی ۱۰، ۴۰، ۸۰، ۱۶۰ و XXS می‌باشند.
معمولا در دو سری ضخامتی ۱ و ۱/۵ میلی‌متر از این محصول به بازار عرضه می‌شود. سایز این لوله ها که معرف قطر خارجی آن است معمولا در گریدهای ۱۶، ۲۵، ۳۸، ۵۱، ۷۳ و ۱۰۲ میلی‌متر جای می‌گیرد. لوله استیل صنایع غذایی در صنایع دارویی و لبنیاتی هم کاربرد دارد. این محصولات در طول شاخه های ۶ متری عرضه و مصرف می شوند.
لوله استیل دارای ظاهری براق و درخشان است. لذا در دکوراسیون منازل، ادارات، لوازم خانگی و … کاربرد دارد. آلیاژ مورد استفاده در تولید لوله استیل دکوراتیو استنلس استیل گرید ۳۰۴ میباشد. انوع استیل دکوراتیو از ورق استیل با ضخامت‌های ۰/۶ و ۱/۵ و بعضا با ۲ میلی‌متر تولید می‌شود. لوله دکوراتیو در سایزهای ۸، ۱۰، ۱۲، ۱۶، ۱۹، ۲۲، ۲۵، ۳۰، ۳۲، ۳۸، ۴۲، ۵۱، ۶۳، ۷۶ و ۱۰۲ تولید می‌شود.
آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ روش تولید لوله
دو روش کلی در تولید لوله‌ها وجود دارد، یکی لوله‌های بدون درز و دیگری لوله درزدار است. برای تولید لوله بدون درز از شمش‌های فولادی استوانه‌ای و یا حتی بیلت و بلوم نیز استفاده می‌شود. در هر صورت لازم است در ابتدا شمش بوسیله غلطک به فرم استوانه‌ای دربیاید. این شمش پیشگرم می‌شود تا فرم‌پذیری بهتری داشته باشد. در تولید لوله بدون درز، چه در مورد مانیسمان چه گوشتدار با وجود ماندرل که نوک تیزی دارد. از مرکز استوانه فولادی سوراخی ایجاد می‌شود و رفته رفته در مرکز آن سوراخی ایجاد می‌کند. همزمان با ورود ماندرل، کشش لوله نیز انجام می‌گیرد تا لوله به قطر داخلی و ضخامت مطلوب برسد.
وجود غلطک‌های متناوب و حرارت‌دهی به انجام بهتر فرآیند کمک می‌کند. در مورد لوله‌های استیل برای تولید بهتر و عدم خوردگی، لازم است پیشگرم با کوره خنثی انجام گیرد. در تولید لوله درزدار از ورق یا تسمه فولادی استفاده می‌شود. ماده اولیه به وسیله رول‌فرمینگ، ورق خم شده و دو سر آزاد آن برای تولید لوله درز مستقیم روی هم قرار می‌گیرد. جوشکاری با یکی از روش‌های القایی، زیرپودری و مقاومتی انجام می‌گیرد. در نوع مانیسمان، غلطک‌ها به شکل مارپیچ، ورق را رول می‌کنند و در نهایت جوشکاری انجام می‌شود. اگر نیاز به سنگ‌زنی خط جوش در این لوله‌ها باشد، این کار انجام می‌شود لوله درز مخفی نام دارد.
آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ استانداردهای تولید لوله
آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ هر کشور دارای استانداردهای خاصی در تولید و مصرف لوله است. این استانداردها مبین سایز، وزن، موارد استفاده و حتی جنس آلیاژ مورد استفاده را بیان می‌کند. ایران دارای استانداردهای IRSIRI، IGS و IPS میباشد. استانداردهای تولید در آمریکا شامل API و ASTM است. انواع استاندارد در آلمان، بریتانیا و ژاپن به ترتیب BIN، DSI و JIS میباشد. استانداردهای متداول در ایران شامل API از قدیم‌الایام بوده و هست. یکی از جداول وزنی متداول مورد استفاده در کل دنیا که وزن و سایز لوله‌ها را ارائه می‌دهد، جدول وزنی لوله است.
کارخانه‌های تولید کننده لوله
آشنایی با انواع لوله فولادی ؛ تمامی انواع لوله غیر از لوله‌های استیل در داخل کشور تولید و به بازار داخلی تزریق می‌شوند. تولیدکنندگان لوله فولادی در ایران براساس نوع لوله تقسیم بندی می‌شوند. از تولیدکنندگان برتر لوله‌های درز مستقیم می‌توان از کالوپ و سپنتا نام برد. لوله‌های اسپیرال نیز از گروه درزدار یا درزجوش تولید کارخانه‌هایی چون کالوپ اصفهان، خلیج فارس، ایران اسپیرال، صفا، اسپیرال آبرسان، لوله اسپیرال آذربایجان میباشد.
تولید لوله‌های جدار چاه در کارخانه و کارگاه‌هایی در شهرهای تهران، اصفهان، مشهد، قزوین و ملایر انجام می‌گیرد. گروه صنعتی سپاهان یکی از تولیدکنندگان عمده و با کیفیت لوله‌های گازی با استاندارد API هستند. کارخانه‌های سپاهان اصفهان، سپنتا و روی‌پوشان قزوین از تولیدکنندگان لوله‌های گالوانیزه هستند. برندهای زیادی از لوله‌های داربستی در ایران مشاهده می‌شود. به عنوان مثال برخی از این واحدهای تولیدی، سپاهان، فولاد علویجه، هیربد زرندیه و… می‌باشند.
انواع لوله‌های سبک یا مبلی تولید کارخانه‌هایی چون لوله اهواز، نورد و لوله پروفیل سپاهان، سپنتا، نورد و پروفیل ساوه و درپارد تبریز هستند. لوله‌های مانیسمان، تولید واحدهای تولیدی چون گروه ملی صنعت فولاد ایران، کاوه ایرانیان، لوله گستر اسفراین و پروفیل فولادی اصفهان میباشد. لوله‌های استیل و تمامی مقاطع فولادی از این جنس، وارداتی از کشورهای هند، چین، ژاپن و کره جنوبی هستند.
گروه صنعتی فولاد کاران از سال ۱۳۷۰فعالیت خود را در زمینه‌ی تولید و تامین مقاطع مختلف فولادی و آهن, از قبیل میلگردهای فولادی و آلیاژی , میلگردهای ساختمانی, انواع مقاطع ترانسمیسیون , ورق‌های آلیاژی , ورق‌های روغنی و سیاه و گالوانیزه‌ی هفت الماس ,آغاز نموده است . تلاش مجموعه فولادکاران در این مدت در جهت رضایتمندی و تامین دقیق سفارشات معطوف بوده است.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
اینستاگرام : https://www.instagram.com/folad_karan_tehran
فیسبوک: https://www.facebook.com/jamal.fazli.948
لینکدین: https://www.linkedin.com/in/jamal-fazli-65890a1b6
پینترست: https://nl.pinterest.com/fuladk
