اسلب یا تختال ، فرآیند تولید و کاربردها

اسلب یا تختال ، همان طور که می دانید محصولات و فرآورده های فولادی بسیاری در صنعت وجود دارد. برخی از آن ها نام هایی دارند که ممکن است تاکنون به گوش ما نخورده باشد. آیا می دانید اسلب یا تختال چیست؟ آیا با کاربردها و مزایای اسلب آشنا هستید؟ با مراحل تولید آن چطور؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در این مقاله با فولاد کاران تهران همراه باشید.

اسلب (تختال)

در ابتدا باید گفت اسلب محصولی میان خطی و فولاد نیمه تمام است که از آن در ساخت محصولات فولادی استفاده می شود. چرا که تعداد قابل توجهی از صنایع برای تولید محصولات خود از اسلب فولادی استفاده می کنند. سطح مقطع مستطیل شکل اسلب در کارخانه های تولید کننده ورق، طی گذر از چندین مرحله به محصول نهایی تبدیل می شود.

نام دیگر اسلب، دال یا تختال است. اسلب ها معمولا از جنس فولاد کربنی می باشند و از آلیاژ های سیلیسیوم، نیکل، مولبیدن، مس، کروم و آهن تولید می شوند. مشخصات مربوط به اسلب از طریق کدهای استانداردی که در انتهای اسلب حک شده است، مشخص می شوند.

جدول استاندارد اسلب

کاربرد اسلب (تختال)

اسلب (تختال) در ساخت انواع محصولات فولادی مانند ورق استفاده می شود . همچنین به عنوان فلزات مبتدی در تولید محصولات تخت مانند کلاف نورد گرم نیز استفاده می شود. لازم به ذکر است اسلب در ساخت تسمه، لوله، ورق تخت، کویل ورق هم کاربرد دارد. با توجه به ابعاد استاندارد موجود در بازار، ضخامت این ورق فولادی بسیار کم است. به طوریکه در هنگام برش برای جلوگیری از خرابی ممکن است نیاز به دستگاه‌ های پیشرفته باشد.

ویژگی های اسلب

تختال با کیفیت باید دارای ویژگی هایی باشد که این ویژگی ها عبارت است از:

• اسلب ها باید عاری از هرگونه ترک، حفره، اثر جوش و سطح آن کاملا صاف و بدون پوسته باشد.
• در صورت قرار گرفتن ورقه ای ضد زنگ روی یک طرف یا دو طرف اسلب، این محصول در برابر زنگ زدگی مقاوم می شود.

معایب استفاده از اسلب (تختال)

در تولید تختال ها از فرآیند ریخته گری استفاده می شود. که این فرآیند معایبی در پی دارد. این معایب عبارت است از:

• عیوب سطحی
• عیوب هندسی

عیوب سطحی

• گود افتادگی طولی و عرضی
• خمش گوشه ای
• ورقه ورقه شدن، خش، سوراخ، لکه
• دیواره بدلی
• قطرات فلز یا اسپری روی سطح
• حفره های سوزنی و گازی
• آخال سرباره ای
• موج دار شدن سطح
• توقف ذوب ریزی یا کمربند  

عیوب هندسی

نوع دیگر از این عیب ها، عیوب هندسی می باشد و شامل عوامل زیر است

• لوزی شدن
• باد کردگی
• فرورفتگی

 فرآیند تولید اسلب

فرآیند تولید اسلب به دو روش زیر انجام می شود:

1. فرآیند نورد شمش
2. فرآیند ریخته گری پیوسته

پس از به دست آوردن مواد مذاب از سنگ آهن و ذغال سنگ، برای تولید اسلب، شمش فولادی، بیلت و بلوم استفاده می شود که فناوری های مورد نیاز تقریبا یکسان است. با این وجود برای تولید اسلب به طور عمده چند روش مطرح می باشد که عبارت است از:

کوره بلند (روش بسمه)

روش کوره بلند یک روش سنتی است که در آن برای تولید اسلب از احیا غیر مستقیم استفاده می شود. ایران دارای منابع ذغال سنگ مرغوب می باشد، به همین دلیل روش کوره بلند یک روش کاربردی است. آهن و ذغال سنگ تصفیه شده به صورت لایه ای در کوره بلند ۱۰۰ متری قرار می گیرند. سپس هوای گرم با دمای ۱۲۰۰ درجه سانتی گراد در کوره دمیده و باعث سوختن ذغال سنگ می شود که سنگ آهن را به آهن مذاب تبدیل می کند.

در ابتدا سنگ آهن به همراه آهک وارد کوره بلند شده و آهن خام استخراج می شود. آهن مذاب ایجاد شده در کوره بلند شامل ناخالصی های مختلفی است که در صورت سخت شدن، استحکام و دوامی ندارد. سپس آهن مذاب حاصل از کوره بلند به داخل ماشین اژدر منتقل شده و در کوره مبدل ریخته می شود.

در کوره مبدل، به منظور ایجاد فولاد مذاب خالص، اکسیژن برای سوزاندن موادی مانند کربن، فسفر و گوگرد اضافه می شود. در این مرحله، درجه حرارت و ترکیب مواد دقیقاً مطابق با خواسته های مشتریان تنظیم می شود. فولاد مذاب در قالب ریخته می شود، پس از جداسازی از قالب با انجام عملیات پاشیدن آب خنک، تختال خنک شده و در نهایت به شمش منجمد تبدیل می شود. در آخر با ایجاد برش های مختلف، به طول های مورد نظر اسلب می توان دست یافت.

روش احیای مستقیم

روش احیای مستقیم یکی از جدید ترین روش های تولید فولاد است که کمتر از ۵۰ سال قدمت دارد. این روش بسیار با محیط زیست سازگار می باشد چرا که در آن از گاز طبیعی متان ( CH4 ) استفاده می شود. استفاده از این روش به علت وجود منابع طبیعی فراوان در کشور ایران معقول است. روش کوره بلند طرفداران خود را دارد . به طوری که ۹۴ درصد فولاد جهان از این روش تولید می شود. اما امروزه با توجه به مشکلات زیست محیطی در کره زمین، روش احیای مستقیم مورد توجه قرار دارد .

روش مارتن (کوره باز)

در این روش برخلاف روش کوره بلند به وجود اکسیژن در زنگ آهن از کوره باز استفاده می‌شود و گنجایش آن نیز بین ۵۰ تا ۱۵۰ تن چدن مذاب است. برای تکمیل عمل اکسیداسیون، هوای گرم نیز به چدن مذاب دمیده می‌شود و زمان عملکرد این کوره طولانی‌تر از روش بسمه است. در روش مارتن محصول مرغوب تری به دست می آید چرا که با دقت بیشتری به حذف ناخالصی ها می پردازد.

کوره القایی (EAF)

در این روش از برق، الکترود و مواد افزودنی استفاده می شود که هزینه ی بالایی را شامل می شود. به دلیل مشکلاتی که در روش القایی وجود دارد، در فولادسازی ایران از این روش استفاده نمی شود. دو عیب روش کوره القائی به شرح زیر است:

• در این کوره به علت کنترل نشدن اکسیژن، عیوبی در محصول ایجاد می شود.
• در روش کوره القایی، فسفر زدایی و گوگرد زدایی رخ می دهد.

کارخانه های تولید اسلب

کشور ایران از جمله مهم ترین کشورها در صنعت فولاد است. ایران با غول صنعت فولاد دنیا، یعنی چین در رقابت است. از جمله کارخانه های مهم در سراسر ایران می توان به کارخانه های فولاد مبارکه اصفهان، ذوب آهن اصفهان، فولاد خوزستان، فولاد نیشابور خراسان و غیره اشاره کرد.

تفاوت اسلب ، شمش فولادی و بیلت و بلوم

شمش، اسلب، بلوم و بیلت بلوک های عظیمی هستند که از فلز اولیه یا از فرآیند بازیافت تولید می شوند، از آن ها به عنوان مواد اولیه در اکستروژن، آهنگری، نورد و سایر عملیات پردازش فلز استفاده می شوند.

اسلب

 اسلب محصولات نیمه آماده با مقاطع مستطیل شکل فولادی به ضخامت ۱۶۰ میلی متر به بالا هستند. که به چند روش تولید می شوند.

شمش

 شمش فلزی با سطح مقطع گرد، مستطیل یا شش ضلعی به طول ۲ متر، به صورت نیمه آماده تولید می شود . و برای پردازش دوباره مناسب هستند.

بلوم

محصول بلوم یا شمشه یک محصول نیمه تمام با سطح مقطع مستطیل است. بلوم را از شمش با ریخته گری مداوم یا نورد تولید می کنند . بلوم در ساخت ریل، سپری، ناودانی، قوطی، تیرآهن و غیره کاربرد دارد.

بیلت 

بیلت ها با سطح مقطع مربع یا دایره تولید می شوند و طول بیشتری نسبت به شمش دارند. محصول بیلت های فولادی محصول تولید نورد گرم هستند. مستقیماً در حین تولید فولاد ، خارج می شوند.

جمع بندی

اسلب یا تختال یک محصول نیمه آماده است که به چند روش تولید می شود. امروزه به دلیل سازگاری بالای روش احیای مستقیم با محیط زیست، نسبت به روش های دیگر تولید اسلب از اهمیت بالاتری برخوردار هستند. در این مقاله کاربرد اسلب، مزایا و معایب و انواع فرآیند تولید اسلب به صورت مختصر شرح داده شد. این مقاله برای درک بهتر محصول و روش های استفاده از آن مفید می باشد.

گروه صنعتی فولاد کاران از سال ۱۳۷۰فعالیت خود را در زمینه‌ی تولید و تامین مقاطع مختلف فولادی و آهن, از قبیل میلگردهای فولادی و آلیاژی , میلگردهای ساختمانی, انواع مقاطع ترانسمیسیون , ورق‌های آلیاژی , ورق‌های روغنی و سیاه و گالوانیزه‌ی هفت الماس ,آغاز نموده است . تلاش مجموعه فولادکاران در این مدت در جهت رضایتمندی و تامین دقیق سفارشات معطوف بوده است.
ما را در شبکه‌های اجتماعی دنبال کنید:
اینستاگرام : https://www.instagram.com/folad_karan_tehran
فیسبوک: https://www.facebook.com/jamal.fazli.948
لینکدین: https://www.linkedin.com/in/jamal-fazli-65890a1b6
پینترست: https://nl.pinterest.com/fuladk
آپارات: https://www.aparat.com/FuladKaran